Tendensen Frankfurt 2009
Door Henk Pröpper
Aandacht uit nieuwe landen
De Frankfurter Buchmesse had dit jaar enigszins te lijden onder de economische crisis die vooral Amerikaanse uitgevers tot nog grotere dan gemiddelde voorzichtigheid aanzet. Recentelijk verschenen er niettemin meer Nederlandse literaire werken in vertaling in de V.S. dan ooit. Daaronder ook onlangs de eerste Nederlandse literatuurgeschiedenis in het Engels die op 10 december a.s. in Londen in aanwezigheid van auteurs en redactie gepresenteerd zal worden: A Literary History of the Low Countries bij Camden House uit New York.
Europese uitgevers melden in Frankfurt in het algemeen een kleine daling van de omzet. In de nieuwe economieën is het boekenbedrijf daarentegen nog altijd groeiende en de nieuwsgierigheid naar literatuur en non fictie uit het westen groot.
Het NLPVF heeft daar al jarenlang op ingespeeld en de belangrijkste boekenbeurzen in Latijns-Amerika, China en de Arabische wereld bezocht met daarvoor speciaal samengestelde catalogi van Nederlandse en Vlaamse werken. In China verschenen de laatste jaren tientallen boeken uit het Nederlands; uitgevers uit Libanon, Egypte, Marokko en vooral Abu Dhabi hebben nu ook series Nederlandse werken op het programma staan, terwijl in Latijns-Amerika veel Nederlandse kinderboeken verschijnen.
Als belangrijkste tendensen kunnen worden genoemd de aandacht voor de Nederlandse (moderne) klassieken die almaar toeneemt nu belangrijke werken in Engels, Duits, Frans en Spaans beschikbaar komen (Couperus, Slauerhoff, Wolkers, Hermans). Ook valt op dat de vraag naar poëzie groeit ondanks de steeds verder commercialisering van de internationale markten.
Verder lijkt het talent van schrijvers als Tommy Wieringa, Annelies Verbeke en Gerbrand Bakker nu internationaal erkend, hun nieuwe boeken zullen opnieuw een groot internationaal publiek bereiken. Cees Nootebooms vertalingen ten slotte bestrijken intussen een flink aantal meters en dat universum dijt gestaag uit.
Schwob.nl
Het NLPVF presenteerde op de Buchmesse de eerder aangekondigde site schwob.nl. Deze site wil in eerste instantie Nederlandse lezers op de hoogte stellen van belangrijke, wellicht vergeten of hier nooit ontdekte titels (klassiek of contemporain) vooral uit landen waarin de Nederlandse literatuur sterk wordt gepromoot of zelfs succesvol is, terwijl dat omgekeerd veel minder het geval is. Met name de literatuur uit landen die zich pas kort op de wereldboekenmarkt bewegen willen wij grotere zichtbaarheid geven, ook om Nederlandse uitgevers suggesties te doen voor vertaling. De site zal informatie geven over boeken en auteurs, wil enthousiast maken, echter wel zo objectief mogelijk. Bedoeling is dat vooral vertalers in en uit het Nederlands, maar ook docenten Nederlands in het buitenland bijdragen leveren, al dan niet in opdracht van de redactie van de site.
Buitenlandse uitgevers reageerden heel opgetogen op dit idee dat ook werd gezien als een interessant instrument op de Angelsaksische hegemonie enigszins te bestrijden. Men hoopt dat de aandacht voor minder bekende literaturen door Schwob zal worden vergroot.
Schwob stond als een soort silhouet in onze stand, als een geestverschijning waarin duizenden werken zijn opgeslagen, een bijna denkbeeldige erudiet die aanzet tot lezen, tot nieuwsgierigheid naar het onbekende.
Vertaalpleidooi
Mei 2008 publiceerden de Nederlandse- en Vlaamse letterenfondsen met de Taalunie en het Expertisecentrum Literair Vertalen het vertaalpleidooi ‘Overigens schitterend vertaald’. De tekst was in eerste instantie bedoeld om de Nederlandse- en Vlaamse minister van Cultuur te overtuigen van het grote belang van het vertalen, van de professionaliteit van de vertaler en diens honorering. Nadien werd dit pleidooi vertaald in het Engels en ook in Europa gepresenteerd bij de Europese Commissie. Zowel uit het oogpunt van Europese integratie als dat van de zo verlangde diversiteit is het vertalen van literair werk in Europees verband een noodzakelijkheid. In gesprekken met vertegenwoordigers van de Europese Commissie die een stand bemanden op de Buchmesse werd de indruk bevestigd dat de EC het belang van het literair vertalen en literair vertalers onderkent. Er wordt nu aan gewerkt om dit in de komende periode in klinkende munt om te zetten, en het Europees vertaalbeleid een krachtige impuls uit Brussel te doen geven, dit in verband met de ondersteuning van de Europese vertalershuizen en de vertaling van belangrijke literatuur tussen de Europese landen onderling.